Meme kanseri, dünya genelinde kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biridir. Türkiye’de ve dünyada her yıl milyonlarca kadını etkileyen bu hastalık, erken teşhis edildiğinde büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, her 8 kadından biri hayatı boyunca meme kanserine yakalanma riski taşımaktadır. Bu nedenle erken teşhis, tedavi sürecinin başarısı açısından hayati öneme sahiptir.
Bu makalede, meme kanserinin ne olduğu, yaygın belirtileri, kendi kendine meme muayenesi yöntemleri ve erken teşhis yöntemleri ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır. Ayrıca risk faktörlerine ve korunma yollarına da değinilecektir.
Meme Kanseri Nedir?
Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin genetik değişiklikler sonucu kontrolsüz şekilde çoğalmaya başlamasıyla ortaya çıkar. Bu anormal hücreler zamanla çoğalır, tümör oluşturur ve çevre dokulara hatta vücudun diğer bölgelerine yayılabilir (metastaz).
Meme Kanseri Türleri
Meme kanserinin birçok alt türü vardır. En yaygın görülenleri şunlardır:
- İnvaziv Duktal Karsinom: Süt kanallarından çıkan ve çevre dokulara yayılan kanser türüdür. En sık rastlanan formdur.
- İnvaziv Lobüler Karsinom: Süt bezlerinde başlar ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.
- Duktal Karsinoma in Situ (DCIS): Henüz yayılmamış, erken evre bir kanser türüdür. Erken tanı için kritik öneme sahiptir.
Meme Kanserinin Yaygın Belirtileri
Meme kanseri her kadında aynı belirtileri göstermeyebilir. Ancak bazı yaygın işaretler şunlardır:
1. Memede Kitle veya Sertlik
- Memede fark edilen, genellikle ağrısız ve sert yapılı bir kitle en sık görülen belirtidir.
- Bu kitle genellikle meme dokusundan farklı hissedilir ve yerinden oynamaz.
2. Meme Şeklinde veya Boyutunda Değişiklik
- Memede asimetri oluşması, şekil değişikliği, anormal şişlik veya çökme gibi farklılıklar dikkatle izlenmelidir.
3. Cilt Değişiklikleri
- Memede kızarıklık, kaşıntı, kalınlaşma ya da “portakal kabuğu” görünümü oluşabilir.
- Ciltte kabuklanma veya pullanma da gözlemlenebilir.
4. Meme Başı Akıntısı
- Kanlı, sarımsı veya berrak sıvı akıntısı özellikle tek memeden geliyorsa ciddiye alınmalıdır.
5. Meme Başında Değişiklikler
- Meme başının içe dönmesi, hassasiyet ya da yara oluşumu önemli belirtilerdendir.
6. Koltuk Altında Şişlik veya Ağrı
- Meme kanseri, lenf düğümlerine yayılabileceği için koltuk altında ele gelen sertlikler de bir uyarı işareti olabilir.
Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM) Nasıl Yapılır?
Her kadın, ayda bir kez düzenli olarak kendi kendine meme muayenesi yapmalıdır. En ideal zaman, adet döneminin bitiminden sonraki 5-7. günlerdir. Menopozdaki kadınlar ise her ayın belirli bir gününü seçerek muayene yapabilir.
Adım Adım KKMM:
- Ayna Karşısında Gözlem:
Memelerinize bakarak şekil, boyut, simetri ve cilt değişikliklerini kontrol edin. - Kollar Yukarıda ve Belde Pozisyonu:
Kollarınızı kaldırarak ve sonra belinize koyarak memelerdeki değişiklikleri farklı açılardan inceleyin. - Elle Muayene – Ayakta:
Duşta sabunlu ellerle parmak uçlarınızla memelerinizi dairesel hareketlerle kontrol edin. Sertlik, kitle ya da hassasiyet hissederseniz not alın. - Elle Muayene – Yatarak:
Sırt üstü yatarak bir elinizi başınızın altına koyun, diğer elinizle meme ve koltuk altınızı tarayın. Bu yöntem, derin dokuların daha iyi hissedilmesini sağlar.
Erken Teşhis Yöntemleri
Meme kanserinin erken teşhisi, hastalığın ileri evrelere geçmeden yakalanmasını sağlar. Bu da tedavinin daha kolay ve etkili yapılmasına imkân tanır.
1. Mamografi
- 40 yaş ve üzerindeki kadınlara yılda bir kez mamografi yaptırmaları önerilir.
- Düşük dozlu X ışını kullanılarak meme dokusundaki kitleler ve kireçlenmeler tespit edilir.
2. Meme Ultrasonu
- Özellikle genç yaşlardaki kadınlarda ve yoğun meme dokusuna sahip olanlarda tercih edilir.
- Kitlelerin kist mi yoksa katı yapı mı olduğunu ayırt etmede etkilidir.
3. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
- Yüksek risk grubundaki kadınlarda, genetik yatkınlığı olanlarda veya şüpheli durumlarda kullanılır.
- Detaylı ve yüksek çözünürlüklü görüntüleme sağlar.
4. Klinik Muayene
- Kadın doğum uzmanı ya da genel cerrah tarafından yapılan elle muayenedir.
- Yılda en az bir kez yapılması önerilir.
Risk Faktörleri
Bazı faktörler meme kanseri riskini artırabilir. Bunlar:
- Ailede meme kanseri öyküsü
- BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları
- Erken adet görme (12 yaşından önce) veya geç menopoz (55 yaş sonrası)
- Hiç doğum yapmamak veya geç yaşta doğum yapmak
- Hormonal tedaviler
- Obezite ve sağlıksız yaşam tarzı
- Alkol ve sigara kullanımı
Korunma Yolları
Meme kanserinden tamamen korunmak mümkün olmasa da riski azaltmak için şu önlemler alınabilir:
- Sağlıklı ve dengeli beslenme
- Düzenli egzersiz
- Alkol ve sigaradan uzak durma
- Doğum ve emzirmenin teşvik edilmesi
- Düzenli doktor kontrolleri ve taramalar
Sonuç
Meme kanseri, erken teşhisle büyük ölçüde tedavi edilebilen bir hastalıktır. Düzenli kontroller, kendi kendine meme muayenesi ve bilinçli yaşam tarzı seçimleri, bu hastalıkla mücadelede en büyük yardımcılarımızdır. Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır. Kendi sağlığınız için vakit ayırın, ailenizi ve sevdiklerinizi bilinçlendirin. Meme kanseri farkındalığı, sadece Ekim ayına özel değil, yılın her günü önemlidir.
